Eğitimde Yaşanan Dönüşümler ve Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi
Kapak Künye
Yetiskin Eğitimi Dergisi
Kapak-Künye için tıklayınız
Editörden
Dergimiz arkadan gelmeye devam ediyor. Takvim zamanıyla, yayım zamanını bir araya getirme konusundaki çabamız ne yazık ki yazılarını, araştırmalarını bizimle paylaşmak isteyenlerin çabalarına bağımlı. Dolayısıyla tüm çabalarımıza rağmen, yayın takvimi bakımından bir yıl gerideyiz.
Dökümanın pdf dosyası için tıklayınız
Eğitimde Yaşanan Dönüşümler ve Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi
Özet
Tarihsel süreçte eğitim, öğretmenin bilgiyi aktardığı tek yönlü anlayıştan
uzaklaşarak, öğrenmenin hayat boyu devam eden bir süreç olduğu gerçeğini
benimsemiştir. Bu dönüşüm, yetişkin eğitimi ve öğretmenlerin mesleki
gelişiminin, küreselleşme ve neoliberal politikaların etkisiyle hayat boyu öğrenme
çatısı altında yeniden kavramsallaştırılmasına yol açmıştır. Bu çalışma,
uluslararası ve ulusal politika belgeleri ile raporlarda yer alan öğretmenlerin
mesleki gelişimine ilişkin söylemleri söylem analizi yöntemiyle ele almaktadır.
Bulgular, öğretmen mesleki gelişiminin ekonomik rekabet, performans, hesap
verebilirlik ve piyasalaşma odaklı politikalarla ilişkilendirilerek
gerekçelendirildiğini göstermektedir. Mesleki gelişim, eğitim reformlarının hızlı
uygulanması, öğrenci başarısının artırılması, nitelikli işgücünün öğretmenliğe
çekilmesi ve öğretmenlik mesleğinin statüsünü yükseltmek için
araçsallaştırılmaktadır. Sonuç olarak, mesleki gelişim, küresel politika
belgelerinde neoliberal söylemlerin kesişim noktasında konumlandırılarak
öğretmenin sorumluluğuna indirgenmektedir.
Anahtar kelimeler: Eğitimde dönüşüm, Öğretmen mesleki gelişimi, Hayat boyu
öğrenme
Makalenin pdf dosyası için tıklayınız
Üniversite Yaşam Boyu Eğitim Merkezi Sertifika Programlarına Katılan Yetişkinlerin Katılım Örüntüleri
Özet
Bu çalışma sundukları çeşitli eğitim imkanları ile bireylerin becerilerini
geliştirmelerine, yeni yetkinlikler kazanmalarına ve kariyer hedeflerine ulaşmalarına
olanak sağlayan üniversitelerin yaşam boyu eğitim merkezlerinde sunulan kişisel ve
mesleki gelişim sertifika programlarına katılan yetişkinlerin katılım örüntülerini ele
almaktadır. Bu bağlamda bir vakıf üniversitesinin Yaşam Boyu Gelişim Uygulama
ve Araştırma Merkezi (YAGEM) bünyesinde açılan sertifika programlarına katılan,
programlardan mezun olan ve programları terk eden yetişkinlerin katılım
örüntülerinin belirlenmesi amacıyla yetişkinlerin çeşitli demografik özellikleri,
programlara yönelik özellikleri ve katılım amaçları ile programı tamamlamama
nedenleri ve öğrenme sürecinde karşılaşılan zorluklar arasındaki ilişkiler
incelenmiştir. Nicel ve nitel yöntemlerin bir arada kullanıldığı karma yöntemle
yapılandırılmış bu araştırmanın nicel bölümünde ilgili üniversitenin yaşam boyu
eğitim merkezi bünyesinde sunulan programlara Eylül, 2022 – Mart, 2023 tarihleri
arasında katılan 204 yetişkine 14 soruluk anket uygulanmıştır. Nitel bölümünde ise
8 terk ve 12 mezun katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Nicel
veriler için Ki-Kare analizi, nitel veriler için ise betimsel analiz yöntemi uygulanmıştır.
Araştırma bulgularına göre, YAGEM programlarına katılan bireyler arasında mesleki
gerekçeler, katılım amaçları açısından en belirgin eğilim olarak tespit edilmiştir.
Programı bırakma durumunda genellikle bireysel nedenler öne çıkarken, bunlar
içinde özellikle ailevi ve iş sorumlulukları önemli bir yer tutmaktadır. Buna karşılık,
öğrenme sürecinde ortaya çıkan zorluklar sıklıkla programın düzenlenmesine ilişkin
sorunlardan kaynaklanan kurumsal engellerle ilişkilendirilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Yetişkinlerin sertifika programlarına katılma
nedenleri, yetişkinlerin eğitimi terk nedenleri, yetişkinlerin eğitime katılma engelleri
Makalenin yayınladığı sayıya ulaşmak için tıklayınız
Türkiye’nin Yetişkin Eğitimi Tarihini Nasıl Okumalı?
Özet
Bu yazı en temelde, yetişkin eğitimi tarihini ancak, onu şekillendiren ve aynı
zamanda onun tarafından şekillendirilen tarihsel ve toplumsal güç ilişkileri
çerçevesinde doğru şekilde okuyabileceğimizi iddia etmektedir. Çalışmada Türkiye’de
modern yetişkin eğitiminin tarihi 19.yy’ın başından, Osmanlı’nın Batı Avrupa’dan
genişlemekte olan kapitalist dünya-ekonomiye entegre olmaya yöneldiği dönemden
başlatılmaktadır. Çevreleşme süreci Cumhuriyetle birlikte yeni dinamikler
bağlamında devam etmiş, çok partili hayata geçişin ardından gelen Soğuk Savaş
sürecinde kendine özgü nitelikler kazanmış ve 1980 darbesiyle başlayan neoliberal
dönemde 2002 yılından itibaren AKP ile birlikte bugünkü haline kavuşmuştur.
Yazıda çevreleşme olarak adlandırılan bu tarihsel süreç içinde konjonktürel
dinamiklere bağlı olarak Türkiye’nin eklemlenme stratejilerinde farklılıklar ortaya
çıkmış olmakla birlikte, kesintisiz bir sürecin işlediği ve yetişkin eğitimi tarihi üzerine
yapılan çalışmaların bu sürekliliği göz ardı etmemesi gerektiği ileri sürülmektedir.
Anahtar kelimeler: tarih yazımı, kapitalist dünya-ekonomi, çevreleşme
Makalenin yayınladığı sayıya ulaşmak için tıklayınız
Osmanlı’da Kadının Eğitim Hakkının Gelişimi
Özet
Türkiye’deki kadının eğitim hakkındaki kazanımları anlamak için Osmanlı
Devleti’nde Tanzimat sonrası kurumsallaşan eğitim sistemiyle birlikte yaşanan
gelişmelere de bakılmalıdır. Eğitim temel bir insan hakkı olarak hem diğer haklarının
kullanılmasını sağlamakta hem de diğer haklardaki gelişmeler de gerçek anlamda
eğitim hakkının kullanımını etkilemektedir. Dünyadaki insan hakları ve özgürlükleri
ile eşitlik anlayışlarındaki gelişim kadın haklarında da gelişmelerin yaşanmasını
sağlamıştır. Avrupa’daki Sanayi ve Fransız Devrimleriyle gelişen özgürlük alanları,
kadınların evlerinden çıkıp kamusal alanda yeri geldiğinde işçi yeri geldiğinde
devrimci olarak yer almalarını sağlamıştır. İnsan hakları için erkeklerle birlikte
mücadele eden kadınlar, yasalarda bahsedilen insan haklarının kendilerini değil de
erkekleri kapsadığını fark ederek öncelikle oy ve eğitim hakkı olmak üzere hakları
için mücadele etmişlerdir. Birinci dalga feminizm diye adlandırılan bu dönemde
yasalardaki doğal haklara erkeklerle soyut eşitlik anlayışı içinde sahip olma talebi
dile getirilirken elde edilen kazanımlar sonrasında şekli bir eşitliğin yasalarda yer
almasının kadınların bu haklardan gerçek anlamda yararlanmasını sağlamadığı fark
edilmiş ve ikinci dalga feminizmde somut anlamda, maddi eşitsizliklerin de
giderilmesi, devletin, hakları yalnızca tanıması değil eşitsizliklerin giderilmesinde
aktif rol üstlenerek fiili eşitliği sağlaması için mücadele edilmiştir. Günümüzde
kadınların, temel bir insan hakkı olarak eğitim hakkından gerçek anlamda
yararlanması için toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, sadece yasalarda kadının
eğitim hakkının tanınması değil, kadınların toplumsal cinsiyet eşitsizliği içinde maruz
kaldıkları, haklardan eşit bir şekilde yararlanmalarını engelleyen yapısal
eşitsizliklerin de giderilmesinin gerektiği anlaşılmıştır.
17. ve 19. yüzyıllar arası Avrupa’daki kadının eğitim hakkının gelişimine
baktığımızda kadını anne ve iyi bir eş olma özelliği etrafında gören ve bu atfedilen
rolleri yetiştiren, yeniden üreten bir eğitim sistemi söz konusudur. Kadınlar
örgütlenerek Avrupa ve Amerika’da başta eğitim ve oy hakkı olmak üzere temel insan
haklarını talep ettikleri bir kadın hareketi oluşturmuş ve kazanımlar sağlamıştır.
Osmanlı Dönemindeki kadının eğitim hakkının gelişimi ise, öncelikle Avrupa
karşısındaki askeri alandaki gerilemeyi sonlandırmak üzere Batı’nın askeri ve
bürokratik anlamda örnek alınması sonucu bu alanlarda çalışacak asker ve
bürokratın yetiştirilmesiyle başlamıştır. Tanzimat dönemi ile birlikte pek çok alanda
olduğu gibi eğitim de kurumsallaşmaya başlamış, temel hak ve özgürlüklerde yapılan
değişiklikler toplumun ve kadının toplumdaki yerinin de değişmesini sağlamıştır.
Avrupa’daki gibi kadının eğitilmesi, iyi bir anne ve eşin yetiştirme düşüncesi etrafında
şekillenmiştir. Gerçek anlamda bir kadın hareketinden bahsedemesek de eğitim
hakkı ve diğer temel haklarından yararlanmaya başlayan kadınlar dernekler
kurmaya, süreli yayınlar çıkarmaya, tarla ve ev dışında kamusal alanlarda çalışmaya
başlamışlardır. Osmanlı’da kadınlar, neredeyse tüm seviyelerde eğitim hakkına
kavuşmuş, yükseköğretimde karma eğitim hakkını elde etmiştir. Bu yazımızda temel
bir insan hakkı olarak eğitim hakkının Osmanlı’daki kadınlar açısından gelişimi
incelenecektir.
Anahtar kelimeler: Eğitim hakkı, eşitlik, kadının insan hakkı, kadın hareketi,
toplumsal cinsiyet, Osmanlı’da kadının eğitim hakkı, modernleşme, batılılaşma,
Aydınlanma, Sanayi Devrimi, Fransız Devrimi.
Makalenin yayınladığı sayıya ulaşmak için tıklayınız
Osmanlı Modernleşme Sürecinde Halk Eğitimi
Özet
19. yüzyıldan başlayarak modernizmin Osmanlı Devletinde eğitim kurumlarına ve
halk eğitimine büyük etkisi olduğu görülmektedir. Osmanlı modernleşme sürecinde
halkın eğitimine dönük çalışmalar ve halk eğitimini gelişimi siyasal değişim süreçleri
dikkate alınarak ayrılan dört dönem üzerinden incelenmiştir. Osmanlı Devletinin
modernleşme sürecinde aydın kuşağın çabaları ile halkçı bir nitelik kazanan modern
eğitim ve halk eğitimi çalışmaları, memleketin kurtuluşunu sağlamaya giden
yollardan biri olarak görülmüştür. Ulusal çıkarlar doğrultusunda batılılaşma gibi
düşünce birikimleri doğrultusunda süren, halk eğitimi çalışmaları, Cumhuriyet
rejiminde yapılacak halk eğitimi ve halkın eğitimine dönük kurumsal yapılar ve eğitim
faaliyetleri için de yol gösterici olmuştur.
Anahtar kelimeler: Halk Eğitimi, Modern Halk Eğitimi, Osmanlı Modernleşmesi
Makalenin yayınladığı sayıya ulaşmak için tıklayınız
Yetişkin Öğrenme Kuramları ve İnsanın Doğası Olarak Özgürlük
Özet
Bu yazıda, insanın özgürleşme sürecinin yetişkin eğitiminde önemli olan üç unsur
bağlamında ele alınması amaçlanmaktadır. Birinci unsur deneyim ve dönüştürücü
öğrenme yaklaşımları, ikinci unsur andragoji/ post-andragoji yöntemi ve üçüncü
unsur bütünsel yaklaşımdır. Özellikle Post-Andragoji kavramı ilk kez ele alınmıştır.
Sonuç olarak, bir öğrenme süreci olarak “Yetişkin Öğrenmesi”, öğrenen ve öğretenin
özgürleşme sürecidir. Özgürleşen yetişkin eğitimcisi, öğrenenleri özgürleştirmek için
doğal ve uygun zamanlı fırsatları değerlendirebilir.
Anahtar kelimeler: yetişkin eğitimi, andragoji, post-andragoji, özgürleşen yetişkin
eğitimcisi
Makalenin yayınladığı sayıya ulaşmak için tıklayınız
Dönüştürücü Öğrenme Kuramı
Çeviri/Translation
Tüm insanların gündelik yaşamlarını anlamlandırmaya ilişkin içgüdüsel bir yönelimi vardır. Daimî doğruların olmayışı ve değişimin sürekliliği nedeniyle bildiklerimizden ya da inandıklarımızdan her zaman emin olamıyoruz. Bu nedenle, yetişkinlikte dünyayı daha iyi anlamanın yollarını ararken daha eleştirel bir bakış açısı geliştirmek zorunlu hale geliyor. Bu ise “diğer insanların fikir, değer ve amaçlarını sorgulamadan doğrudan benimsemek yerine; kendi fikir, değer, amaç ve anlam verdiğimiz şeyler üzerine düşünmeyi ve bunları hayata geçirmeyi öğrenmeyi içeriyor” (Mezirow vd., 2000, s.8). Daha güvenilir inançlar geliştirmek, bu inançların doğruluğunu sorgulamak ve meşruiyetini sağlamak, bilinçli kararlar vermek yetişkin öğrenme sürecinde esastır. Yaşanan bir deneyimin anlamının yeni ve gözden geçirilmiş yorumlarını oluşturmayı ve sahiplenmeyi imleyen bu öğrenme süreci, dönüştürücü öğrenme kuramını anlatmaktadır.
Çevirinin yayınladığı sayıya ulaşmak için tıklayınız
